اهمیت صنعت نفت در ایجاد تولید 

صنعت نفت از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است. نفت, علاوه بر اینکه منبع عمده تامین انرژی در دنیای امروز است, نقش مهمی نیز در تعیین میزان قدرت ملی و اعتبار بین المللی کشورهای مختلف ایفا می کند.

بخش نفت در اقتصاد ایران سال های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین می کند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقش مسلط را ایفا می کند.

از طرفی با توجه به اینکه کشورهای در حال توسعه با منابع محدود و نیازهای نامحدود رو به رو هستند و نمی توانند تمام بخش های اقتصادی را همزمان توسعه دهند, باید به بخش های مهم و کلیدی خود اولویت دهند. در این مقاله علاوه بر شناسایی بخش های کلیدی, جایگاه صنعت نفت در اقتصاد ایران به عنوان یک صنعت مهم و کلیدی, با استفاده از جدول داده – ستانده سال 1380 (آخرین جدول داده – ستانده ایران) که آنرا به 34 بخش همفزون نموده ایم؛ مورد بررسی قرار می گیرد.محاسبه شاخص حساسیت انتشار و نیز شاخص پراکندگی صنعت نفت به ترتیب با ارقام 1.027 و 0.17 حاکی از آن است که این صنعت بیش از متوسط کل سایر بخش ها با دیگر بخش ها در ارتباط بوده و نیز این ارتباط بطور تقریبا یکسان و متوازن در بیشتر بخش ها توزیع شده است.

در صورت حذف فرضی صنعت نفت از دیدگاه ستانده کاهش تولید به میزان 119219783 ریال (الگوی لئون تیف) و 137162804 ریال (الگوی گش) می باشد. همچنین به تعداد 130618 (الگوی لئون تیف) و 344108 (الگوی گش) فرصت شغلی در اقتصاد از دست می رود.صنعت نفت از نظر کشش تولید کل رتبه 4 (از 34 بخش) را به خود اختصاص داده است که نشان می دهد این صنعت با اهمیت بوده و نقش فزاینده ای در تولید کل دارد. ولی از نظر کشش اشتغال کل رتبه 23 را دارد. همچنین صنعت نفت بیشترین هزینه ایجاد شغل را به میزان 880721697 ریال, داراست.

ماده اولیه، سوخت، ارزش ذاتی و زنجیره تامین گسترده

در تیتر این بخش، به طور خلاصه تمام وجوه با ارزش نفت و گاز را توضیح دادیم. حال با تفصیل بیشتری برایتان خواهیم گفت که چرا این مواد آلی که مدت ها پیش در لایه های درونی تری زمین تشکیل یافتند، برای نسل بشر چنین با ارزش شده اند.

اولین استفاده های نفت بیشتر به تامین انرژی برمی گردد. همان طور که گفتیم نزدیک به 45 درصد انرژی جهان هم از طریق یک سری مشتقات نفتی به دست می آید. یک مثال خیلی مهم، بنزین ها می باشند.

امروزه برای حمل و نقل دریایی، جاده ای و هوایی کاملاً به نفت وابسته ایم.گاز هم در کشورهای زیادی از جمله ایران، وسیله اصلی برای تامین انرژی منازل و صنایع است. از سوزاندن ازت و گازوییل و گاز طبیعی در نیروگاه ها، برق تولید می شود. این زنجیره ی مفصل از مصرف نفت و گاز و تولید انرژی، تمام زندگی ما را به شکلی جدی وابسته به نفت و گاز کرده است.

با گذشت زمان و پیشرفت دانش شیمی، کاربردهای مختلف دیگری برای مواد آلی و مشتقات نفتی پیدا شد. موادی که شاید زیاد از آن ها نمی دانستیم، به مرور جای خاص خودشان در صنعت را پیدا کردند.

پالایشگاه ها کم کم به پتروشیمی ها وصل شدند. با استفاده از تکنولوژی جدید، هر ماده آلی که از نفت خام به دست می آید، بعد از چند مرحله، به یک ماده اولیه مهم در صنایع پایین دستی تبدیل می شود. یک مثال معروف پلی اتیلن است. از نفت به طرق مختلف اتیلن به دست می آید.

این ماده در پتروشیمی ها به پلی اتیلن تبدیل می گردد. سپس از گریدهای مختلف پلی اتیلن برای ساخت وسایل جدید در صنایع استفاده می شود. مثلاً لوله های پلی اتیلن که برای انتقال آب و سیالات در حجم بالا و فشار زیاد کاربرد دارند.

وقتی به مرور زمان، چشم اندازی به این روشنی برای نفت ترسیم شد، به آن ارزش ذاتی می دهد. این یعنی نفت دارای کاربری های گسترده و همیشگی است.

حتی اگر در آینده (که خیلی هم نزدیک نیست) دنیا از لحاظ انرژی به نفت و گاز نیاز نداشته باشد، هنوز هم صنعت وابستگی روزافزون برای تامین ماده اولیه به نفت دارد. به همین دلیل نفت و گاز و ذخایرشان، مثل طلا، ارزش ذاتی پیدا کرده اند. به این ها اضافه کنید زنجیره تامین بزرگی که حول صنعت نفت و گاز وجود دارد.

استخراج، انتقال، فروش، پالایش، فرآوری و تحقیقات علمی گسترده در مورد آن، همگی اقتصاد نفت را تشکیل می دهند که حجم آن بزرگ است و سودآوری بالایی دارد. بسیاری از ابرشرکت های جهان امروزه در زمینه نفت کار می کنند. در کشور خودمان هم برای جلوگیری از خام فروشی نفت، پالایشگاه ها و پتروشیمی های بسیاری ساخته شده اند و هم اکنون نیز، به سمت ساخت پتروپالایشگاه ها حرکت می کنیم.

پس نفت و گاز به دو شکل روی صنعت اثرگذاری جدی دارد. یکی تامین سوخت و مواد اولیه است. دیگری هم آنکه خود صنعت نفت و گاز یک فعالیت اقتصادی عظیم در سرتاسر جهان است.

گردش مالی صنعت نفت و گاز برای بعضی کشورها، مثل کشورهای حاشیه خلیج فارس، بخش اصلی اقتصاد ملی را تشکیل می دهد. به همین دلایل متعدد است که نمی توان نقش نفت و گاز و صنایع وابسته ی آن را در اقتصاد جهانی و البته زندگی روزانه ی مردم نادیده گرفت.

سوالات متداول پیرامون اهمیت نفت و گاز در صنعت                                              

نفت و گاز چه قدر در تولید انرژی جهان نقش دارند؟
امروزه تخمین زده می شود که نفت تا 45 درصد و گاز تا 25 درصد از کل انرژی جهان را تامین می کند.

آیا در آینده اهمیت نفت و گاز در صنعت از بین می رود؟
خیر، ممکن است که در آینده جایگزین های برای انرژی پیدا شوند، با این حال ارزش نفت و گاز برای تولید مواد اولیه مهم در صنعت غیرقابل کتمان است. به همین دلیل در آینده صنعت همواره به این منابع با ارزش نیاز داریم.

مشتقات نفتی چه مصارفی در صنعت دارند؟
فرآورده های حاصل از پالایش نفت خام عموماً به عنوان سوخت برای تامین انرژی، حلال صنعتی و روان کننده و ماده اولیه مثل پلاستیک ها استفاده می شوند.